Dandanas se ne zna točno koji je prvi animirani film na svijetu jer je dosta starih animiranih uradaka izgubljeno u analima povijesti. Neki neće nikada vidjeti svjetlo dana. Neki će biti slučajno pronađeni stotinama godina kasnije kao jedan od filmova na listi niže.
No, dalo bi se raspravljati gdje počinje animacija: da li se prva paleolitička umjetnost u prikazu borbi kroz oslikane zidove špilja može smatrati prvom animacijom? Ili 5000 godina stara iranska vaza koja prikazuje u pet slika skok koze koja pokušava obrstiti drvo? Ili se animacija promatra pravom animacijom tek kada je u pokretu? Mogli bismo i diskutirati o tome da li su projektori koji su koristili „igru sjena“ animacija u pokretu ili prihvaćamo da su prve prave projekcije nastale tek s pojavom čarobnih lanterni i prvih dijaprojektora? Postoje brojne liste oko koji se stručnjaci a i laici nužno ne slažu, ali mi vam donosimo tri primjera koji se smatraju ako ne prvim animacijama, svakako njenim neslužbenim začetnicima.
Pauvre Pirreot
Pauvre Pirreot mnogi smatraju prvim i najstarijim animiranim filmom na svijetu jer je nastao 1892., kad je prvi put i prikazan javnosti.
Potpisuje ga Charles-Émile Reynaud, izumitelj Théâtre Optique, ili “optičkog kazališta” – okruglog stroja kroz koji su išle trake na koje su bile utisnute ili naslikane sličice. Stroj je služio za okretanje traka koje su onda bile prikazane kroz projektor poznat pod imenom Lanterna Magica (čarobna lampa/lanterna). Reynaud je 1892. prikazao tri vlastita animirana filma po prvi puta u demonstracijskoj projekciji u muzeju Grevin u Parizu. Prvi film je bio Pavure Pierrot koji sadrži 500 individualno rukom oslikanih sličica. Druga dva filma koja je prikazao su nažalost dan danas izgubljena.
Humorous Phases of Funny Faces
Najstarijim američkim animiranim uratkom smatra se kratkometražni film Humorous Phases of Funny Faces iz 1906. godine.
Na početku filma se vide samo apstraktne bijele linije na ekranu. U idućim scenama su vidljive ruke animatora koji crta lik na ploči s kredom. Zanimljivo je da u ovom filmu ono što bismo nazvali igranim filmom (live-action) ubrzo prelazi u stop-motion animaciju te se rukom nacrtani likovi kreću sami od sebe.
Animator u pitanju čije ruke vidimo je J. Stuart Blackton, producent i redatelj u “silent” eri filma, a zaslužan je i za osnivanje Vitagraph Studios u 1897. Smatra se ocem američke animacije jer je bio jedan od prvih animatora koji je koristio stop-motion tehniku i tehniku crtanja u cut scenama.
Katsudo Shashin
Smatra se najstarijim japanskim animiranim filmom. Katsudo Shashin ili Matsumoto fragment se pretpostavlja da je nastao negdje između 1907-1910. godine u Japanu s tim da se naginje tome da je nastao 1907. Drugo ime, Matsumoto fragment, je dobio po čovjeku koji ga je otkrio 2005. godine, Natsuki Matsumotou. Animator ovog kratkog uratka nije poznat. Animacija se sastoji od niza animiranih slika koje su olovkom i crvenom bojom ucrtane na celuloidnu traku u 50 sličica – u svakoj sekundi je prikazano oko 16 sličica. Animacija je potom stavljena u petlju ponavljanja. Pretpostavka je da jedini ljudi koji su je onda mogli pogledati su bili bogataši tadašnjeg Japana jer su samo oni mogli priuštiti lanterna magica – projektor koji je prikazivao takvu vrstu filma.
#prostorslobode
Autorica teksta: Koviljka Lazar
Fotografija: still iz filma
